पर्यायवाची शब्द भंडार

 यहाँ 100 महत्वपूर्ण पर्यायवाची शब्द दिए गए हैं, जो प्रतियोगी परीक्षाओं के लिए उपयोगी हो सकते हैं:


1 से 25

1. अग्नि – आग, पावक, अनल, ज्वाला

2. अंधकार – तम, अंधियारा, तिमिर, निशा

3. अन्न – धान्य, अन्नक, भोजन, अन्नमय

4. आकाश – गगन, नभ, अम्बर, व्योम

5. अमृत – सुधा, सोम, पीयूष, अमिय

6. अल्प – थोड़ा, न्यून, कम, तुच्छ

7. अस्त्र – शस्त्र, हथियार, आयुध, साधन

8. आनंद – खुशी, उल्लास, हर्ष, प्रसन्नता

9. ईश्वर – भगवान, परमात्मा, प्रभु, देवता

10. उजाला – प्रकाश, ज्योति, दीप्ति, प्रभा

11. कपड़ा – वस्त्र, परिधान, अम्बर, वसन

12. कष्ट – पीड़ा, दुःख, व्यथा, यातना

13. कवि – रचनाकार, शायर, लेखक, पद्यकार

14. गति – चाल, रफ्तार, वेग, प्रवाह

15. गंगा – जाह्नवी, सुरसरि, भागीरथी, मंदाकिनी

16. गाय – धेनु, सुरभि, गौ, कामधेनु

17. चंद्रमा – चाँद, शशि, सोम, विधु

18. जीवन – प्राण, आयु, जिव्हा, जीवनकाल

19. दुर्ग – किला, गढ़, दुर्गम, शरणस्थान

20. धन – संपत्ति, मुद्रा, द्रव्य, अर्थ

21. पक्षी – खग, विहग, पतंग, चिड़िया

22. पृथ्वी – धरती, भूमि, वसुंधरा, मेदिनी

23. प्रकाश – उजाला, ज्योति, दीप्ति, आभा

24. मनुष्य – मानव, इंसान, नर, प्राणी

25. मित्र – दोस्त, सखा, बंधु, सहचर


26 से 50

26. वन – जंगल, कानन, विपिन, अरण्य

27. विद्या – ज्ञान, शिक्षा, शास्त्र, विज्ञान

28. वायु – हवा, समीर, पवन, अनिल

29. शत्रु – दुश्मन, वैरी, विरोधी, अरि

30. सिंह – शेर, केसरी, वाघ, वनराज

31. सूर्य – रवि, भानु, दिवाकर, मार्तंड

32. सैनिक – योद्धा, सिपाही, वीर, जांबाज़

33. सागर – समुद्र, जलधि, अर्णव, रत्नाकर

34. पर्वत – पहाड़, गिरि, शैल, अचल

35. स्नेह – प्रेम, अनुराग, ममता, लगाव

36. सत्य – सच, वास्तविकता, निष्ठा, धर्म

37. नदी – सरिता, तटिनी, निर्झर, प्रवाहिनी

38. नयना – आँख, नेत्र, लोचन, चक्षु

39. नील – आसमानी, नीला, इंद्रनील, जलधर

40. नरक – पाताल, यमलोक, अधोलोक, कष्टस्थान

41. पुस्तक – किताब, ग्रंथ, शास्त्र, पोथी

42. प्रेम – स्नेह, अनुराग, प्यार, ममता

43. बल – शक्ति, सामर्थ्य, ताकत, पराक्रम

44. भोजन – अन्न, आहार, खाद्य, निवाला

45. भगवान – ईश्वर, परमेश्वर, प्रभु, देवता

46. रात – निशा, रात्रि, रजनी, अंधकार

47. राजा – सम्राट, नरेश, भूपति, चक्रवर्ती

48. लक्ष्मी – धन, देवी, समृद्धि, वैभव

49. विचार – सोच, धारणा, कल्पना, मंथन

50. वृद्ध – बूढ़ा, जर्जर, प्राचीन, वयोवृद्ध


51 से 75

51. शक्ति – बल, सामर्थ्य, ऊर्जा, ताकत

52. शांत – स्थिर, मौन, निरव, शांतिप्रिय

53. स्वतंत्रता – आज़ादी, मुक्ति, स्वाधीनता, स्वराज्य

54. स्वर्ग – बैकुंठ, नंदनवन, परलोक, सुखस्थान

55. सपना – स्वप्न, कल्पना, सपना, ख्वाब

56. सैनिक – योद्धा, सिपाही, फौजी, वीर

57. सुख – आनंद, प्रसन्नता, खुशी, संतोष

58. स्नेह – प्यार, ममता, अनुराग, लगाव

59. समाज – समुदाय, जनसमूह, सभा, लोक

60. समुद्र – सागर, अर्णव, जलधि, रत्नाकर

61. सितारा – तारा, नक्षत्र, ज्योति, आकाशदीप

62. सत्य – सच, वास्तविकता, धर्म, निष्ठा

63. संदेश – समाचार, खबर, चिट्ठी, पत्र

64. सूर्य – भानु, रवि, दिनकर, दिवाकर

65. संसार – दुनिया, लोक, जगत, भूमंडल

66. सिंह – शेर, केसरी, वनराज, वाघ

67. सरिता – नदी, तटिनी, प्रवाहिनी, निर्झर

68. स्वाभिमान – आत्मसम्मान, गर्व, आत्मगौरव, प्रतिष्ठा

69. स्त्री – महिला, नारी, औरत, वनिता

70. स्त्रोत – स्रोत, उद्गम, मूल, आधार

71. सेवा – मदद, सहायता, सेवा-भाव, परोपकार

72. सूरज – सूर्य, भानु, दिनकर, रवि

73. सपना – ख्वाब, स्वप्न, कल्पना, सपना

74. संदर्भ – विषय, प्रसंग, मंतव्य, उद्धरण

75. सरकार – शासन, प्रबंधन, राज, हुकूमत


76 से 100

76. दया – करुणा, कृपा, ममता, सहानुभूति

77. दुख – पीड़ा, कष्ट, वेदना, क्लेश

78. दृष्टि – नजर, दृष्टिकोण, चक्षु, दृष्टिबोध

79. धैर्य – सहनशीलता, संयम, स्थिरता, आत्मविश्वास

80. धन – संपत्ति, मुद्रा, पूंजी, द्रव्य

81. धर्म – न्याय, कर्तव्य, नीति, धार्मिकता

82. न्याय – इंसाफ, विधि, सत्य, धर्म

83. निर्माण – रचना, सृजन, उत्पादन, संरचना

84. परमात्मा – ईश्वर, प्रभु, भगवान, देव

85. परिश्रम – मेहनत, श्रम, उद्योग, प्रयास

86. पवित्र – शुद्ध, निर्मल, पाक, पावन

87. प्रेम – स्नेह, प्यार, अनुराग, लगाव

88. प्रभात – सुबह, उषा, प्रातःकाल, अरुणोदय

89. प्रतिबंध – रोक, अवरोध, नियंत्रण, निषेध

90. प्रसन्नता – खुशी, आनंद, संतोष, हर्ष

91. प्राकृतिक – नैसर्गिक, स्वाभाविक, सहज, कुदरती

92. फूल – पुष्प, कुसुम, प्रसून, मालती

93. भाषा – बोली, लिपि, वाणी, शब्द

94. भूमि – धरती, जमीन, क्षेत्र, प्रांत

95. मित्र – दोस्त, सखा, सहचर, बंधु

96. माता – जननी, मां, अम्मा, माता-पिता

97. मुक्ति – स्वतंत्रता, मोक्ष, आज़ादी, निर्वाण

98. मूल्य – कीमत, दर, मान, महत्व

99. शांति – स्थिरता, मौन, शांति-भाव, तटस्थता

100. सपना – ख्वाब, स्वप्न, इच्छा, कल्पना


इसका PDF प्राप्त करने के लिए क्लिक करें


टिप: इन्हें याद करते समय व्याकरणिक और सांस्कृतिक संदर्भों का ध्यान रखें, ताकि परीक्षा में सही तरीके से इनका उपयोग कर सकें।

टिप्पणियाँ