NEP 2020 – рд╡िрд╕्рддृрдд рдиोрдЯ्рд╕ (EMRS рд╣ेрддु)
рдирдИ рд╢िрдХ्рд╖ा рдиीрддि 2020 рднाрд░рдд рдХी рддीрд╕рд░ी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╢िрдХ्рд╖ा рдиीрддि рд╣ै, рдЬिрд╕рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╢िрдХ्рд╖ा рдХो рдЕрдзिрдХ рд╕рдоाрд╡ेрд╢ी, рд▓рдЪीрд▓ा, рдХौрд╢рд▓ рдЖрдзाрд░िрдд рдФрд░ рдмрд╣ुрдЖрдпाрдоी рдмрдиाрдиा рд╣ै। рдпрд╣ рдиीрддि 21рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдХौрд╢рд▓ों рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╣ै — рдЬैрд╕े рдХि Critical Thinking, Creativity, Digital Literacy, Multilingualism рдЖрджि।
1. NEP 2020 рдХी рдоुрдЦ्рдп рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдПँ
рд╢िрдХ्рд╖ा рдХो рд╕рдордЧ्рд░ (Holistic) рдФрд░ рдмрд╣ुрд╡िрд╖рдпी (Multidisciplinary) рдмрдиाрдиे рдкрд░ рдЬोрд░।
Foundational Literacy & Numeracy (FLN) рдкрд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдлोрдХрд╕।
10+2 рдвांрдЪे рдХी рдЬрдЧрд╣ 5+3+3+4 Curriculum & Pedagogy рд╕ंрд░рдЪрдиा।
рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ाрдУं рд╡ рдоाрддृрднाрд╖ा рдХो рдмрдв़ाрд╡ा।
Skill-based Learning рдкрд░ рдЬोрд░।
Assessment рдоें рдХेрд╡рд▓ рд░рдЯрдиे рд╡ाрд▓े рдкैрдЯрд░्рди рдХो рд╣рдЯाрдХрд░ "Competency-based Evaluation" рдХो рдмрдв़ाрд╡ा।
2. рдирдИ рд╕ंрд░рдЪрдиा: 5+3+3+4
Foundational Stage (5 рд╡рд░्рд╖) – 3 рд╡рд░्рд╖ рдЖंрдЧрдирд╡ाрдб़ी + 1–2 рдХрдХ्рд╖ा
Preparatory Stage (3 рд╡рд░्рд╖) – рдХрдХ्рд╖ा 3–5
Middle Stage (3 рд╡рд░्рд╖) – рдХрдХ्рд╖ा 6–8
Secondary Stage (4 рд╡рд░्рд╖) – рдХрдХ्рд╖ा 9–12
3. рднाрд╖ा рдиीрддि
рдоाрддृрднाрд╖ा / рд╕्рдеाрдиीрдп рднाрд╖ा рдоें рдХрдХ्рд╖ा 5 рддрдХ (рдХрднी-рдХрднी 8 рддрдХ) рд╢िрдХ्рд╖ा।
Three-Language Formula рдЬाрд░ी рд░рд╣ेрдЧा।
4. рд╢िрдХ्рд╖рдг–рд╢िрдХ्рд╖рдг рд╕ुрдзाрд░
Inquiry-Based Learning
Experiential Learning
Art-Integrated & Sports-Integrated Learning
Critical Thinking, Logical Reasoning рдкрд░ рдЬोрд░
5. рдоूрд▓्рдпांрдХрди (Assessment) рдкрд░िрд╡рд░्рддрди
Board Exams рдХो рдЖрд╕ाрди рдФрд░ Application-Based рдмрдиाрдпा рдЬाрдПрдЧा।
Progress Card = 360° Holistic Report Card
Self, Peer & Teacher рд╕рднी рдХा рдоूрд▓्рдпांрдХрди рд╢ाрдоिрд▓।
6. рд╢िрдХ्рд╖рдХ-рд╕ंрдмंрдзी рдмрджрд▓ाрд╡
Teacher Recruitment рдХो рдкाрд░рджрд░्рд╢ी рдмрдиाрдпा рдЬाрдПрдЧा।
CPD (Continuous Professional Development) – рд╣рд░ рд╡рд░्рд╖ рдХрдо рд╕े рдХрдо 50 рдШंрдЯे рдХा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг।
Teacher Education рдоें 4-year Integrated B.Ed рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп।
7. рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕ुрдзाрд░
Multidisciplinary Universities рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░।
UG рдоें Multiple Entry–Exit System (MEES)।
Higher Education Commission of India (HECI) рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा।
8. Digital Education
DIKSHA Platform рдХो рдордЬрдмूрдд рдХрд░рдиा।
Online + Blended Learning рдХो рдмрдв़ाрд╡ा।
Digital Divide рдХो рдХрдо рдХрд░рдиे рдХे рдк्рд░рдпाрд╕।
9. EMRS рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП NEP рдХ्рдпों рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг?
Teaching Aptitude рдоें NEP 2020 рдХे Direct рдк्рд░рд╢्рди рдЖрддे рд╣ैं।
Pedagogy, Assessment, Multilingualism рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд MCQ рдкूрдЫे рдЬाрддे рд╣ैं।
EMRS рд╢िрдХ्рд╖рдХों рдХो NEP рдЖрдзाрд░िрдд Competency-Based Education рд▓ाрдЧू рдХрд░рдиी рд╣ोрддी рд╣ै।
MCQ – NEP 2020 (EMRS Special)
1. NEP 2020 рдоें рдирдИ рд╕ंрд░рдЪрдиा рдХ्рдпा рд╣ै?
A. 10+2
B. 5+3+3+4
C. 8+4
D. 6+4
✔ рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░: B
Show Answer
2. NEP рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХिрд╕ рд╡рд░्рд╖ рддрдХ рдоाрддृрднाрд╖ा рдоें рджी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै?
A. рдХрдХ्рд╖ा 2
B. рдХрдХ्рд╖ा 5
C. рдХрдХ्рд╖ा 8
D. рджोрдиों B рдФрд░ C
✔ рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░: D
Show Answer
3. NEP рдоें FLN рдХा рдкूрд░ा рд░ूрдк рдХ्рдпा рд╣ै?
A. Fundamental Learning Needs
B. Foundational Literacy & Numeracy
C. First Level Numeracy
D. Fast Learning Network
✔ рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░: B
Show Answer
4. NEP 2020 рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдоूрд▓्рдпांрдХрди рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ोрдЧा?
A. Rote Memorization рдЖрдзाрд░िрдд
B. Competency-based
C. рдХेрд╡рд▓ рд▓िрдЦिрдд рдкрд░ीрдХ्рд╖ा
D. рдХेрд╡рд▓ MCQ
✔ рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░: B
Show Answer
5. 360° Report Card рдоें рдХ्рдпा рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ोрддा рд╣ै?
A. рдХेрд╡рд▓ Teacher Feedback
B. рдХेрд╡рд▓ Marks
C. Self, Peer рдФрд░ Teacher рдоूрд▓्рдпांрдХрди
D. рдХेрд╡рд▓ Practical Marks
✔ рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░: C
Show Answer
ЁЯУД Download PDF
рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ
рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें