Latest Study Materials and Test Series

KVS/NVS General Knowledge Notes PDF

KVS NVS GS Notes in Hindi | Free PDF ЁЯУШ KVS / NVS GS Notes (General Studies) рдпे рдиोрдЯ्рд╕ рдЦाрд╕ рддौрд░ рдкрд░ KVS, NVS, EMRS, DSSSB рдЬैрд╕ी рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं рдХे рд▓िрдП рдмрдиाрдП рдЧрдП рд╣ैं। ЁЯПЫ️ рдЗрддिрд╣ाрд╕ (History) рд╕िंрдзु рдШाрдЯी рд╕рдн्рдпрддा – рд╣рдб़рдк्рдкा, рдоोрд╣рдирдЬोрджрдб़ो, рдХाрд▓ीрдмंрдЧा рд╡ैрджिрдХ рдХाрд▓ – рдЛрдЧ्рд╡ैрджिрдХ рд╡ рдЙрдд्рддрд░рд╡ैрджिрдХ рдоौрд░्рдп рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп – рдЕрд╢ोрдХ рдХे рд╢िрд▓ाрд▓ेрдЦ рдЧुрдк्рдд рдХाрд▓ – рд╕्рд╡рд░्рдг рдпुрдЧ 1857 рдХा рд╡िрдж्рд░ोрд╣ – рдк्рд░рдердо рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо ЁЯМН рднूрдЧोрд▓ (Geography) рднाрд░рдд рдХी рднौрддिрдХ рд╕ंрд░рдЪрдиा – рд╣िрдоाрд▓рдп, рдоैрджाрди, рдкрдаाрд░ рдирджिрдпाँ – рдЧंрдЧा, рдм्рд░рд╣्рдордкुрдд्рд░, рд╕िंрдзु рдЬрд▓рд╡ाрдпु – рдоाрдирд╕ूрди рдк्рд░рдгाрд▓ी рдоृрджा рдХे рдк्рд░рдХाрд░ – рдЬрд▓ोрдв़, рдХाрд▓ी, рд▓ाрд▓ рднाрд░рдд рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЙрдж्рдпाрди ⚖️ рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди (Polity) рд╕ंрд╡िрдзाрди рд▓ाрдЧू – 26 рдЬрдирд╡рд░ी 1950 рдоौрд▓िрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ – 6 рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдиीрддि рдиिрд░्рджेрд╢рдХ рддрдд्рд╡ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि, рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी, рд╕ंрд╕рдж рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдиिрдХाрдп – UPSC, CAG ЁЯТ░ рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा (Economy) GDP рдФрд░ GNP рдоुрдж्рд░ाрд╕्рдлीрддि (Inflation) рдмрдЬрдЯ рдХे рдк्рд░рдХाрд░ рдиीрддि рдЖрдпोрдЧ рдкंрдЪрд╡рд░्рд╖ीрдп рдпोрдЬрдиाрдПँ ЁЯФм рд╕ाрдоाрди्рдп рд╡िрдЬ्рдЮाрди (Science) рдХोрд╢िрдХा – рдЬीрд╡ рдХी рдоूрд▓ рдЗрдХाрдИ рдоाрдирд╡ рд░рдХ्рдд рд╕рдоूрд╣ рдмрд▓ рдФрд░ рдЧрддि рдХे рдиिрдпрдо рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг рдФрд░ рдкाрд░िрд╕्рдеिрддिрдХी...

EMRS NEP 2020 Notes PDF

NEP 2020 – рд╡िрд╕्рддृрдд рдиोрдЯ्рд╕ (EMRS рд╣ेрддु)

рдирдИ рд╢िрдХ्рд╖ा рдиीрддि 2020 рднाрд░рдд рдХी рддीрд╕рд░ी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╢िрдХ्рд╖ा рдиीрддि рд╣ै, рдЬिрд╕рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╢िрдХ्рд╖ा рдХो рдЕрдзिрдХ рд╕рдоाрд╡ेрд╢ी, рд▓рдЪीрд▓ा, рдХौрд╢рд▓ рдЖрдзाрд░िрдд рдФрд░ рдмрд╣ुрдЖрдпाрдоी рдмрдиाрдиा рд╣ै। рдпрд╣ рдиीрддि 21рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдХौрд╢рд▓ों рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╣ै — рдЬैрд╕े рдХि Critical Thinking, Creativity, Digital Literacy, Multilingualism рдЖрджि।

1. NEP 2020 рдХी рдоुрдЦ्рдп рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдПँ

  • рд╢िрдХ्рд╖ा рдХो рд╕рдордЧ्рд░ (Holistic) рдФрд░ рдмрд╣ुрд╡िрд╖рдпी (Multidisciplinary) рдмрдиाрдиे рдкрд░ рдЬोрд░।
  • Foundational Literacy & Numeracy (FLN) рдкрд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдлोрдХрд╕।
  • 10+2 рдвांрдЪे рдХी рдЬрдЧрд╣ 5+3+3+4 Curriculum & Pedagogy рд╕ंрд░рдЪрдиा।
  • рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ाрдУं рд╡ рдоाрддृрднाрд╖ा рдХो рдмрдв़ाрд╡ा।
  • Skill-based Learning рдкрд░ рдЬोрд░।
  • Assessment рдоें рдХेрд╡рд▓ рд░рдЯрдиे рд╡ाрд▓े рдкैрдЯрд░्рди рдХो рд╣рдЯाрдХрд░ "Competency-based Evaluation" рдХो рдмрдв़ाрд╡ा।

2. рдирдИ рд╕ंрд░рдЪрдиा: 5+3+3+4

  • Foundational Stage (5 рд╡рд░्рд╖) – 3 рд╡рд░्рд╖ рдЖंрдЧрдирд╡ाрдб़ी + 1–2 рдХрдХ्рд╖ा
  • Preparatory Stage (3 рд╡рд░्рд╖) – рдХрдХ्рд╖ा 3–5
  • Middle Stage (3 рд╡рд░्рд╖) – рдХрдХ्рд╖ा 6–8
  • Secondary Stage (4 рд╡рд░्рд╖) – рдХрдХ्рд╖ा 9–12

3. рднाрд╖ा рдиीрддि

  • рдоाрддृрднाрд╖ा / рд╕्рдеाрдиीрдп рднाрд╖ा рдоें рдХрдХ्рд╖ा 5 рддрдХ (рдХрднी-рдХрднी 8 рддрдХ) рд╢िрдХ्рд╖ा।
  • Three-Language Formula рдЬाрд░ी рд░рд╣ेрдЧा।

4. рд╢िрдХ्рд╖рдг–рд╢िрдХ्рд╖рдг рд╕ुрдзाрд░

  • Inquiry-Based Learning
  • Experiential Learning
  • Art-Integrated & Sports-Integrated Learning
  • Critical Thinking, Logical Reasoning рдкрд░ рдЬोрд░

5. рдоूрд▓्рдпांрдХрди (Assessment) рдкрд░िрд╡рд░्рддрди

  • Board Exams рдХो рдЖрд╕ाрди рдФрд░ Application-Based рдмрдиाрдпा рдЬाрдПрдЧा।
  • Progress Card = 360° Holistic Report Card
  • Self, Peer & Teacher рд╕рднी рдХा рдоूрд▓्рдпांрдХрди рд╢ाрдоिрд▓।

6. рд╢िрдХ्рд╖рдХ-рд╕ंрдмंрдзी рдмрджрд▓ाрд╡

  • Teacher Recruitment рдХो рдкाрд░рджрд░्рд╢ी рдмрдиाрдпा рдЬाрдПрдЧा।
  • CPD (Continuous Professional Development) – рд╣рд░ рд╡рд░्рд╖ рдХрдо рд╕े рдХрдо 50 рдШंрдЯे рдХा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг।
  • Teacher Education рдоें 4-year Integrated B.Ed рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп।

7. рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕ुрдзाрд░

  • Multidisciplinary Universities рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░।
  • UG рдоें Multiple Entry–Exit System (MEES)।
  • Higher Education Commission of India (HECI) рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा।

8. Digital Education

  • DIKSHA Platform рдХो рдордЬрдмूрдд рдХрд░рдиा।
  • Online + Blended Learning рдХो рдмрдв़ाрд╡ा।
  • Digital Divide рдХो рдХрдо рдХрд░рдиे рдХे рдк्рд░рдпाрд╕।

9. EMRS рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП NEP рдХ्рдпों рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг?

  • Teaching Aptitude рдоें NEP 2020 рдХे Direct рдк्рд░рд╢्рди рдЖрддे рд╣ैं।
  • Pedagogy, Assessment, Multilingualism рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд MCQ рдкूрдЫे рдЬाрддे рд╣ैं।
  • EMRS рд╢िрдХ्рд╖рдХों рдХो NEP рдЖрдзाрд░िрдд Competency-Based Education рд▓ाрдЧू рдХрд░рдиी рд╣ोрддी рд╣ै।

MCQ – NEP 2020 (EMRS Special)

1. NEP 2020 рдоें рдирдИ рд╕ंрд░рдЪрдиा рдХ्рдпा рд╣ै?
A. 10+2 B. 5+3+3+4 C. 8+4 D. 6+4
✔ рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░: B

2. NEP рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХिрд╕ рд╡рд░्рд╖ рддрдХ рдоाрддृрднाрд╖ा рдоें рджी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै?
A. рдХрдХ्рд╖ा 2 B. рдХрдХ्рд╖ा 5 C. рдХрдХ्рд╖ा 8 D. рджोрдиों B рдФрд░ C
✔ рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░: D

3. NEP рдоें FLN рдХा рдкूрд░ा рд░ूрдк рдХ्рдпा рд╣ै?
A. Fundamental Learning Needs B. Foundational Literacy & Numeracy C. First Level Numeracy D. Fast Learning Network
✔ рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░: B

4. NEP 2020 рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдоूрд▓्рдпांрдХрди рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ोрдЧा?
A. Rote Memorization рдЖрдзाрд░िрдд B. Competency-based C. рдХेрд╡рд▓ рд▓िрдЦिрдд рдкрд░ीрдХ्рд╖ा D. рдХेрд╡рд▓ MCQ
✔ рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░: B

5. 360° Report Card рдоें рдХ्рдпा рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ोрддा рд╣ै?
A. рдХेрд╡рд▓ Teacher Feedback B. рдХेрд╡рд▓ Marks C. Self, Peer рдФрд░ Teacher рдоूрд▓्рдпांрдХрди D. рдХेрд╡рд▓ Practical Marks
✔ рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░: C

рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ